آنچه در این مقاله میخوانید
جشن نوروز، جشنی به قدمت یک تمدن
نوروز، جشن باستانی آغاز سال نو خورشیدی، یکی از کهنترین جشنهایی است که تاکنون در جهان برگزار میشود. ریشههای این جشن به هزاران سال پیش و به دوران ایران باستان باز میگردد.
تعطیلات عید نوروز مسافرت میروید؟! بخوان
افسانهها و روایتهای جشن نوروز
دربارهٔ پیدایش جشن نوروز، افسانهها و روایتهای متعددی وجود دارد. یکی از مشهورترین آنها، داستان جمشید است. در این داستان، جمشید پادشاه ایرانی، با یافتن تخت جمشید و نشستن بر آن، به درخشندگی و روشنی دست یافت و این روز را به عنوان آغاز سال نو جشن گرفت.
نوروزی که از قضا با رستاخیز طبیعت همراه بود. برخی دیگر معتقدند که اگرچه جمشید جشن نوروز را برپا کرده است اما دلیل این جشن عظیم باستانی نو کردن دینی قدیمی در بین مردم بوده است. اگر بیشتر در کوچه پس کوچه های تاریخ بگردید، حتما به این نظریه نیز برخورد خواهید کرد که اصلا نوروز سال ها قبل از شکل گیری ایران توسط سومریهای ساکن نجد برگزار و توسط این قوم به آریایی ها معرفی شده است. برخی دیگر این جشن قدیمی را یادگار بابلیان میدانند و با دیدن آن توسط کوروش این رسم باستانی به آداب و رسوم ایرانیها راه پیدا کرد. با وجود اینکه ریشههای دقیق جشن نوروز در هالهای از ابهام قرار دارد، اما شواهد تاریخی نشان میدهد که این جشن در دوران زرتشتیان اهمیت ویژهای داشته است. اعتدال بهاری، آغاز فصل رویش و تجدید حیات طبیعت، به عنوان نمادی از پیروزی روشنایی بر تاریکی و نیکی بر بدی، در این آیین گرامی داشته میشد.
نکته مهم اینجا است که تا یک سده بعد از میلاد مسیح نیز نشانه ای روشن و واضح در نوشته ها و کتیبه ها و آثار به جا مانده آنچنان که باید و شاید از جشن نوروز به دست نیامده است. افسانه ها اما اینجا پرکارتر هستند؛ برای مثال کردها معتقدند آن روز که کاوه بر ضحاک ماردوش چیره شد نوروز بود آن هم درست در اولین روز اعتدال بهاری. برخی نیز روز تولد زرتشت و برخی هم روز تولد اهورامزدا را نوروز خوانده اند.
کمی که در تاریخ به پیش برویم با رسیدن به هخامنشی ها همه ما به یاد کاخ داریوش در تخت جمشید و نقش زیبای اهدای هدایای نمایندگان ملل به پادشاه هخامنشی می افتیم. در این مرحله از تاریخ اقوال بر دودستهاند؛ برخی معتقدند که تخت جمشید از اساس برای پاس داشتن نوروز پایه گذاری شده است. در روز نوروز با طلوع خورشید پادشاه بر تخت نشسته و پیشکش ها تقدیم می شد اما باز هم هیچ سندی که نامی از جشن نوروز برده باشد به دست نیامده است. برخی دیگر معتقدند که اصلا شاید جشن نوروز عمومیت چندانی نداشته و جشنی دولتی محسوب نمی شده است. در این میان برخی داریوش بزرگ را بنیانگذار نوروز آن هم در آغاز اعتدال بهاره می دانند و برخی دیگر معتقدند داریوش به پاسداشت جشن نوروز در یکی از سالها دستور به ضرب سکه ای طلا با نقش سربازی هخامنشی در حال تیراندازی داده است.
با ورود ساسانیان به تاریخ کهن کم کم رد پای نوروز روشنتر به چشم میخورد. آنطور که به نظر میرسد ساسانیان جشن نوروز را به صورت بسیار باشکوه برگزار می کردند به طوری که حتی اندک پیروان آئین های غیرزرتشتی نیز نوروز را پاس میداشتند. اغلب داستانها و روایتها، ساسانیان را به عنوان نقطه آغاز جشن باستانی نوروز میپنداشتند تا اینکه با کشف یک لوح اشکانی در کشور تاجیکستان نوروز سر از دوران اشکانی درآورد. در دوره ساسانیان اما نه تنها شاهد برپایی نوروز هستیم بلکه اصطلاح نوروز کوچک و بزرگ هم به گوشمان می خورد. نوروز کوچک از همان روز اول نوروز آغاز شده و تا 5 روز ادامه پیدا می کرد اما در روز ششم که خرداد نامیده می شد تازه نوروز بزرگ آغاز می شد. نوروز اول مختص دیدار پادشاه با مردم و نوروز بزرگ مختص خواص و نزدیکان پادشاه بود. تنها نکته جشن نوروز در دوره ساسانیان این بود که سال ها همه یکسان و سال کبیسه ای در کار نبود؛ بنابراین با رسیدن سال چهارم روز نوروز یک روز به عقب می افتاد و این چرخه ادامه پیدا میکرد تا این که نوروز در ماه های مختلف جشن گرفته میشد.
به نظر میرسد بسیاری از سنتهای دیرپای نوروزی همانند کاشتن سبزه متعلق به دوره ساسانیان است. برای مثال بر روی ستونهای خشتی اجرا و هفت دانه بر روی خشتها قرار میگرفت و هر دانه که میرویید نشان از برکت و خوب بودن آن محصول در سال پیش رو داشت. سنت پاشیدن آب و شستشو در لحظات قبل از جشن نوروز نیز از این دوران به یادگار مانده و آیینی برای تبرک، پاکیزگی، طلب باران و کلی باورهای مثبت دیگر بوده است. با ورود اسلام رستاخیزی عظیم در سراسر مرزهای ایران برپا میشود و طبیعتا تغییرات عظیمی اتفاق میافتد، روزگار میگذرد و بسیاری سنتها رنگ می بازند اما نوروز کم و بیش برپا می ماند. اگرچه روایت های بسیاری از تلاش امرا و خلفای عباسی برای از بین برد این سنتها به گوش می رسد اما جشن نوروز با همه زیباییهایش از این گردنه از تاریخ نیز جان سالم بدر می برد. با عوض شدن سلسله ها و به خصوص حکومت آل بویه جشن نوروز با فر و شکوه فراوان برگزار می گردد. اشعار به جا مانده از دوره های حکومت تاریخی مختلف نشان از باشکوه بودن جشن نوروز و شان و اعتبار آن در میان مردم و حکومت بوده است.
دوره سلجوقیان آغاز نظمی نو در این رویداد باستانی بود. تقویم جلالی کار نوروز را یکسره میکند و لحظه ورود خورشید در برج حمل و لحظه شکوهمند برابری روز و شب یا همان اعتدال بهاری را سرآغاز سال نو تعیین می کند. در این دوره هر چهار سال یکبار به عنوان سال کبیسه در نظر گرفته میشود تا نظم این رویداد باستانی نیز دستخوش تغییر نشود. یکی از دوره های شکوهمند برگزاری جشن نوروز دوره های بعد از اسلام، دوره صفویان است. رویداد بزرگ انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت شکوهمند صفوی نیز در روزی همانند نوروز اعلان می شود. مراسم بدر کردن توپ هم یادگاری از دوره قاجار است؛ به این صورت که لحظاتی قبل از حلول سال نو همه بزرگان و درباریان با لباس هایی فاخر به حضور شاه شرفیاب می شدند. بعد از حلول سال و اطلاع این امر به پادشاه به دستور همایونی به توپچیان دستور داده میشد تا توپ ها را در کرده و شروع سال نو را اعلام کنند.
سال نو طلایی! بخوان
حلول سال نو
ما ایرانی ها اولین روز از سال شمسی را نوروز مینامیم. لحظه حلول سال نو بر اساس رویدادهای سماوی بدین شرح است که با ورود خورشید به برج حمل و لحظه برابری روز و شب سال تحویل میشود. در این لحظه خورشید از خط استوا عبور کرده و به طرف شمال حرکت میکند که در اصطلاح لحظه اعتدال نامیده میشود؛ این لحظه آغاز رستاخیز طبیعت است. نکته جالب در مورد جشن نوروز آن است که برخی اقوام گذشته جشن نوروز را روز آغاز خلقت انسان و جهان هستی و برخی روز خلقت گل ها قلمداد میکردند. چند هزار سال قبل که محاسبات سماوی هنوز لحظه تحویل سال را تعیین نکرده بود و در روزگاری که زمستان 5 ماه و تابستان 7 ماه به طول می انجامید و خبری از بهار و پاییز نبود ایرانیان باستان یکبار بیرون آمدن رمه و پناه بردنش به آغوش طبیعت و یکبار دیگر به آغل رفتن گوسفندان را جشن میگرفتند. کم کم جشن ها یکی می شود و تنها به هنگام ترک زمستان این جشن برگزار می گردد؛ در واقع ایرانیان باستان همانند تمام اقوام باستانی برای هر رویداد طبیعی نامی تعیین کرده و جشنی برپا میکردند. از معروفترین جشنهای ملی ایرانی میتوان به مهرگان، سده و نوروز اشاره کرد که از این میان تنها نوروز باقی مانده است.
در مجموع، جشن نوروز جشنی است که ریشه در تاریخ و تمدن کهن ایران دارد و با گذشت زمان همچنان زنده و پویا باقی مانده است. نوروز به عنوان یک جشن باستانی و جهانی، در سال ۲۰۰۹ توسط سازمان ملل متحد به عنوان میراث فرهنگی ناملموس بشریت به ثبت رسید. این نشان دهنده اهمیت جهانی این جشن و نقش آن در حفظ تنوع فرهنگی است.
نوروز خوانی چیست؟
چرا عید نوروز سیزده روز است؟
نوروز خوانی، بهار خوانی یا نوروزی، آوازی سنتی است که از دیر باز در میانه اسفند ماه در بسیاری از استانهای کشور برگزار می گردیده است. در این سنت افرادی که به جشن نوروز خوان معروف بودند، پیش از فرا رسیدن فصل بهار به صورت دوره گردی وارد شهرها و روستاهای مختلف شده و اشعاری را در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی بداهه سرایی مینمودند. معمولا اشعار به کار رفته به زبان فارسی و یا زبان های محلی بوده است که بعد از اسلام در ستایش پروردگار و امامان شیعه نیز صورت میگرفته است. اشعار یاد شده بیشتر به صورت ترجیعبند بوده و توسط یک یا چند نفر به صورت همزمان خوانده میشدند.
در برخی منابع عنوان شده که جشن نوروز خوانی یک آئین ریشه دار و کهن ایرانی است که قدمتی هزار ساله دارد. این آئین در مناطق البرز شمالی، مازندران و گیلان رواج چشمگیری داشته است. در واقع نوروز خوانی را می توان کارناوالی معرفی نمود که در آن شعر، موسیقی، آواز و نمایش با یکدیگر همجوار شده و از این طریق افراد را به جشن و سرور دعوت می نموده است. نوروز خوانان به نوعی مژده دهندگان بهار محسوب می شوند که در گروه های دو یا چند نفری گرد هم آمده و در اوایل اسفند ماه یا نیمه های آن، شروع به نوروز خوانی یا بهار خوانی می کنند. لازم به ذکر است که زمان اجرای این سنت در اسفند ماه، در مناطق مختلف با اندک تغییری همراه است.
اجرای معمول نوروز خوانی در برخی مناطق ایران، به این صورت بوده است که نوروز خوانان وارد محلی شده و یکی از اعضای گروه که نوروز خوان اصلی بود، نوروز خوانی را انجام می داده و سپس شخصی دیگر یا همراهان وی آن شعر را تکرار می نموده اند؛ همچنین یکی از افراد نیز به حرکاتی نمادین که شادی بخش نیز بوده، می پرداخته است. جشن نوروز خوانان هنگامی که وارد حیاط خانه ای می شدند، صاحب خانه را با نام خوانده و با به کار بردن نام او در شعر جشن نوروز خوانی، از ایشان تقاضای مژدگانی می نمودند. اشعار گروه های نوروزخوانی همراه با ساز و پاسخ همخوانان بوده و مردم را در شهر و روستا دعوت می کرد تا برای تبریک نوروز هدیهای به نوروزخوان تقدیم نمایند.
صاحبان خانه هنگام رویارویی با نوروز خوانان که بهار، سرزندگی و شادی را به خانه هایشان به ارمغان آورده بودند، با دادن مقداری میوه، برنج، شیرینی، تخم مرغ یا حتی پول از آنان قدردانی می کردند. یکی از نوروز خوانان نیز کیسه ای را با خود به همراه داشته و انعام ها را در آن کیسه جمع آوری می نموده است. این سنت دیرینه که یک نمایش ترکیبی به شمار می رود، امروزه همچنان محفوظ مانده و در بیشتر نواحی کشور، مورد استقبال چشمگیری واقع می شود.
نوروز در اعتقاد ایرانیان باستان، 12 روز بود و روز سیزدهم نیز برای دفع بلا و سر و سامان دادن به اوضاع اضافه شده بود. در دوران باستان، مردم جهان مخصوصاً ایرانیان بر این باور بودند که پیدایش زمین و نعمت های آن، در طی 12 هزار سال به پایان میرسد. همچنین معتقد بودند 12 ماه سال، در 12 روز عید نمود پیدا میکند. انسان آنچه را در این دوازده روز پیش می آمد، سرنوشت سال خود می انگاشت. مثلاً عقایدی مبنی بر کاشت دانه در این دوازده روز و مشاهده روند رشد آن نیز وجود دارد. کشاورزان در گذشته دانهای که در این 12 روز رشد بیشتری داشت را برای کاشت انتخاب میکردند و خوش یمن میدانستند.
نوروز طلایی! بخوان
اداب و رسوم جشن نوروز
الهه آب و رسم عجیب گذشتگان
الهه آب یکی از رسوم دیرینه ایرانیان است که شاید کمتر در مورد آن شنیده باشید. مردم از همان دوران بر این باور بودند که نوروز سراسر رحمت است و باید ایام عید را به فال نیک گرفت تا آن سال برایشان سراسر خوبی و برکت شود و بدیها به سراغشان نیاید.آنها بارش باران در این ایام را بیدارشدن زمین تشنه میدانستند و معتقد بودند که با این نم نم باران ردپای اردیسور اناهید یا الهه آب پیدا میشود و دستور میدهد تا از آسمان باران بیشتر، برف و تگرگ ببارد. مردم در این روزها با طلوع آفتاب از خواب بیدار میشدند و غسل میگرفتند.همچنین به زیر باران میرفتند و آب باران را به هم میپاشیدند. بر اساس نظر آنها این فعالیتها درد و بلا را از آنها دور میکرد.
تاریخچهی کاشتن سبزه
از روزگاران قدیم در بین همه خانواده های ایرانی کاشتن سبزه مرسوم بوده است. در ایران باستان در کاخ پادشاهان بـیست و پنج روز قبل از نوروز در میدان شهر دوازده ستون از خشت خام بر پا می شد و بر هر ستون غلات متفاوتی مانند گندم، جو، برنج، باقلا، کاجیله، ارزن، ذرت، لوبـیا، نخود، کنجد، عدس و ماش می کاشتـند و در ششمین روز فروردین، با شادی این سبزه ها را می کندند و به نشان برکت و باروری در تالارها پخش می کردند.
جشن نوروز در اوستا از کاشتن سبزه صحبت شده و از آن به عنوان نماد حقیقت و فضیلت یاد کرده است. از طرفی در ایران باستان، اهریمن، خشکسالی بر روی زمین فرستاده بود. پس از پیروزی جمشید بر اهریمن، مردم به پاس برکت بهار دوباره، در ظروف مختلفی جو کاشتند. احتمالاً این قسمت از آداب و رسوم جشن نوروز به آن واقعه بر میگردد.
در همان روزگاران معمولا سه قاب از سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک بر سفره هفت سین میگذاشتند تا اهورا مزدا به آنها رشد و بالندگی عطا کند.
علت کاشت سبزه چه بود؟
پیشنیان ما سبزه را نماد برکت و باروری می دانستند و قبل از عید گندم، جو و ارزن را که جزو مهم ترین خوراک آنها بود، می کاشتند و اگر دانه ها رشد خوبی داشت، آن سال را سالی پر برکت می دانستند. زرتشتیان رویش سبزه را نماد تازگی و برکت زندگی می دانند. زرتشتیان در گذشته بیشتر “تره تیزک” یا به زبان محلی ششه را بر روی کوزه های سفالی سبز می کردند.
ایران دارای آب و هوای بسیار متنوع و متفاوت است و خانمهای ایرانی برای اینکه بدانند کدام نوع از غلات رشد بهتری در آن سال خواهد داشت، غلات مختلفی مانند گندم، جو، عدس، لپه و… می کاشتند. آنها معتقد بودند کلیه کاشتنی ها و نشاءها با آب و هوای همان سال نسبت مستقیم دارد. بنابراین هر کدام از آنها که بهتر سبز می شد آن را در همان سال می کاشتند مثلا اگر آن سال عدسشان آفت می زد و کچل می شد، دیگر عدس نمیکاشتند. مثلا مردم در شهرهای استان لرستان، گاودانه می کاشتند تا بدانند در سال جدید خوراک دام دارند یا خیر و در غیر این صورت، گیاه دیگری را بکارند.
چند ایده کاربردی نوروز ۱۴۰۴ بخوان
فروهرها و خانه تکانی
ماه فروردین به فروهرها یا فروشی ها تعلق دارد و جشن نوروز نیز نمادی از بیداری طبیعت از خواب زمستانی است که به رستاخیز و حیات منتهی می شود. فروهر یکی از نیروهای غیر مادی در وجود انسان است؛ نوعی همزاد آدمیان که پیش از آفرینش مادی انسان ها در جهان معنوی به وجود میآید و پس از مرگ آدمیان دوباره به جایگاه نخستین خویش باز می گردد. فروهر نیرویی است که با مرگ تن از بین نمی رود و فروهرها سالی یک بار برای دیدار از بازماندگان خود به زمین باز می گردند و در صورتی که خانه را پاکیزه و درخشنده ببینند، وجودشان برای ساکنین خانه خیر و برکت به همراه خواهد داشت؛ اما اگر فرورهرها خانه را آشفته و کثیف ببینند، برکت نخواسته و آن را رها میکنند. حضور فروهرها از طلیعه فروردین و نوروز آغاز می شود و تا دهم فروردین و به روایتی تا نوزدهم آن ادامه می یابد. در گذشته مراسم آتش افروزی بر بالای بام ها انجام می شد تا راه خانه ها را به فروهرها نشان دهند.
خرید ست جارو و خاک انداز ایکیا PEPPRIGبرای خرید انواع لوازم شوینده ایکیا سوئد با جنسهای مختلف به راحتی میتوانید به شوروم ایکیا تهران مراجعه کنید با ما از طریق شمارههای درج شده در پایین صفحه در تماس باشید. |
جشن نوروز سنت خانه تکانی هنوز هم پابرجاست و ایرانیان از اواسط اسفند ماه میکوشند تا خانه های خود را تمیز و پاکیزه کنند. آن ها با این کار نمادین نه تنها گرد و غبار را از خانه های خود می روبند، بلکه قصد دارند آلودگی های روح و جان را نیز پالایش کرده و با روح و جانی پاکیزه به استقبال بهار بروند.
جالب است بدانید خانه تکانی از نگاه باستانی، ابتدا همراه با هیجان و آشفتگی میباشد. سپس بعد از سر و سامان گرفتن منزل، آرامش و نظم همه جا را فرا میگیرد. براساس این آیین، ایرانیان باستان، با آمدن بهار، تمام خانه خود را برای نظافت، زیر و رو میکردند. حتی گاهی خانهها را رنگ آمیزی میکردند و یا دست کم همان اتاقی که هفت سین را درآن میچیدند، سفید میکردند. مردمان آن روزگار، اثاثیه کهنه را به دور می ریختند و اسبابی نو جایگزین اش مینمودند. شکستن کوزه را که جایگاه آلودگیها و اندوههای یک ساله بود واجب می دانستند. ظرفهای مسین را به رویگران میسپردند، نقرهها را جلا میدادند، گوشه و کنار خانه را از گرد و غبار پاک میکردند، فرش و گلیمها را از تیرگی های یک ساله میزدودند. این آیین همچنان در میان ایرانیان مرسوم جشن نوروز است و همه ساله از سوی مردم اجرا میشود.
هنوز خانهتکانی نوروز ۱۴۰۴ انجام ندادی! بخوان
حاجی فیروز
زمانی که الهه «تموز» که «ایشتر» نام دارد، برای ازدواج «شاه دوموزی» را در نظر میگیرد، روزی ایشتر به دلایلی نامعلوم به زیر زمین سفر میکند. با ورود او به زیر زمین، جریان باروری و حیات در زمین متوقف میشود. خدایان برای رفع این مشکل تصمیم میگیرند، دوموزی را به زیر زمین بفرستند. وقتی دوموزی به زمین بازمیگردد، فصل بهار آغاز میشود. او هنگام بیرون آمدن از زیر زمین، تنبک و دایره زنگی در دست داشته و صورتش کاملا سیاه بوده است. بهاین ترتیب حاجی فیروز در پیشینه اساطیری ما شکل گرفته است.
مهرداد بهار، اسطوره شناس برجسته کشور، حاجی فیروز را با جشنهای باستانی سیاوش پیوند میدهد. سیاوش خود نیز نمادی از زنده شدن دوباره یا «نوزایی» است. آنگونه که در افسانهها آمده است، سیاوش با گذر از آتش دوباره متولد میشود. در داستانهای اسطورهای نیز روایتهایی مبنی بر روییدن گیاه از خون سیاوش وجود دارد که این گیاه به «پرسیاوشان» مشهور است. لباس قرمز حاجی فیروز، نماد روی آوردن به شادی است و تحولی عظیم در زندگی را نشان میدهد. حاجی فیروز به ما شادمانی در شروع سال جدید را یادآوری میکند.
برخی دیگر حاجی فیروز را همان «عمو نوروز» میدانند که در جاهای مختلف ایران، با نامهای متفاوتی شناخته میشود. پیر بابا، آروس، ننه مریم، بیبی نوروزک، تعدادی از این نامها هستند که همه آنها پیامآوران نوروز محسوب میشوند؛ اما باید توجه داشت نماد حاجی فیروز با تمام این شخصیتها فرق دارد و هر یک فلسفه وجودی خاص خود را دارند..
در این بین برخی حاجی فیروز جشن نوروز را به دلیل چهره شبیه به بردهها و لباسهای مضحک، نمادی نژاد پرستانه میدانند که از دورههای بردهداری در ایران به جا مانده است. این در حالی است که مورخان، حاجی فیروز جشن نوروز را نماد فردی آزاده میخوانند که خنده و شادی را روی لبها میآورد. چهره سیاه حاجی فیروز به معنی تمام شدن ناپاکی، سیاهی و تاریکی در زندگی افراد و به نوعی مژده دهنده فصل بهار است. حاجی فیروز نماد بازگشت سیاوش به جهان مادی ما است و چهره سیاه او خبر از آمدن او از دنیای مردهها میدهد.
در فولکور هلند نیز شخصیتی به نام پیتر سیاه وجود دارد که به حاجی فیروز شباهت بسیار دارد. او بههمراه نیکلاس قدیس است و در جشنهای محلی مردم را شاد میکند.
حاجی فیروز جشن نوروز یکی از نمادهای مشهور ایران باستان است که با لباسی قرمز، کلاهی مخصوص و چهرهای سیاه، در حالی که تنبک و دایره زنگی در دست دارد، نوید آمدن بهار را میدهد. لباس قرمز حاجی فیروز، نماد روی آوردن به شادی است و تحولی عظیم در زندگی را نشان میدهد.
خرید برس شست و شو ایکیا RINNIGبرای خرید انواع لوازم شوینده ایکیا سوئد با جنسهای مختلف به راحتی میتوانید به شوروم ایکیا تهران مراجعه کنید با ما از طریق شمارههای درج شده در پایین صفحه در تماس باشید. |
سمنو پزون
سمنو و سمنو پزی در عید نوروز: همانطور که می دانید پخت سمنو در ایران به گذشته های خیلی دور بر می گردد. این دسر گندم گون در ایران باستان از جوانه های گندم که نماد زایش و باروری هستند تهیه می شده است. تاریخچه سمنو در ایران باستان، به بیش از سه هزار سال می رسد. سمنو ابتدا در سرزمین های فلات ایران بعنوان یک غذای سنتی و با طبعی گرم که یک غذای معجزه آسا نامیده می شد؛ مرسوم بود.
معمولا از یک هفته مانده به جشن نوروز شروع می شود و طی مراسمی تا پایان سال ادامه دارد. قدمت این مراسم به ویژه در اصفهان و مناطق کویری به پیش از اسلام بر می گردد. در بسیاری از نقاط ایران، آب نیسان که در بهار میبارد و باعث سرسبزی میشود، نمادی از باروری است. این آب جنبۀ تقدس و شفابخشی سمنو را ــ که مردم آن را برای باروری مؤثر میدانند ــ افزایش میدهد. در خراسان، از آب نیسان برای خیساندن گندم و پختن سمنو استفاده میشود.
مردم خراسان مقداری از سمنوی هفتسین را در ظرفی میگذارند و تا نوروز سال دیگر، در محل محفوظی قرار میدهند و معتقدند که سمنو همچون نان، برکت خانه است. برخی از مردم معتقدند اگر از آجیل سمنوی دهاننزده بردارند و درون کیف پول قرار دهند، باعث برکت و پولدارشدن صاحب کیف میشود.
درستکردن سمنو در جشن نوروز تا بدان حد اهمیت دارد که اهالی خور، در حاشیۀ جنوبی دشت کویر، آن را توان و نیروی مرد خانه میدانند و بر این باورند که اگر به هنگام نوروز در خانهای سمنو درست نکنند، مرد خانه میمیرد. به سبب باور به قداست سمنو، برخی زنان معتقدند که وقت بازکردن دیگ سمنو و ریختن گندم در آن، هیچ دعایی رد نمیشود.
فال سمنو از رسمهای مرتبط با پختن سمنو ست که در درگز مرسوم، و مراسم آن چنین بوده است که نزدیک نوروز، دختران دمبخت در خانهای که سمنو میپختند، جمع میشدند و کوزۀ سرگشادهای را پر از آب میکردند. هریک از دختران چیزی از قبیل انگشتری، دکمه، سکه، سنجاق قفلی و جز آنها را درون کوزه میانداخت و روی دهانۀ کوزه، دستمالی میکشید و زنی اشعار مخصوص فال سمنو را که دربردارندۀ جوابی مثبت یا منفی برای نیتها بود، میخواند. دختری نابالغ از درون کوزه شیئی را بیرون میآورد؛ آن شیء متعلق به هریک از نیتکنندگان بود، شعرِ خوانده شده جواب نیت او میبود.
زیارت اهل قبور
با توجه به باور پیشینیان و بازگشت فروهرها، ایرانیان در آخرین شب جمعه سال با گل، شمع، شیرینی و سبزه به دیدار اهل قبور و درگذشتگان خود می روند و برای آن ها طلب مغفرت می کنند.
مراسم بازگشت مردگان در ایران باستان
ایرانیان باستان عقیده داشتند، با آمدن جشن نوروز، فروهرها یا همان ارواح درگذشتگان، به دنیا باز میگردند. اگر خانه را تمیز و بستگان را شاد ببینند، خوشحال شده و برای بازماندگان خود دعا میفرستند. به همین دلیل، چند روز به جشن نوروز مانده، در خانه مشک و عنبر میسوزاندند و شمع و چراغ میافروختند. همچنین خانمها بهترین غذا را میپختند و بر گور درگذشتگان خود میپاشیدند. یک روز پیش از جشن نوروز را که همان عرفه یا علفه و یا به قولی بیبیحور می نامیدند، به خانهای که در طول سال درگذشتهای داشت به پرسه میرفتند. در خانه دعا میکردند و می گفتند که برای مرده عید گرفتهاند.
چهارشنبه سوری
به نظر نمی رسد ایرانیان باستان حتما چهارشنبه سوری را جشن میگرفتند اما قطعا سنت آتش روشن کردن و پریدن از روی آتش متعلق به همان دوران است. آن ها معتقد بودند که فروهرها یا همان ارواح مردگان مومن در روزهای آخر سال که معمولا از دهه سوم اسفند ماه آغاز میشد به مدت ده روز به نزد خانوادشان بازمی گشتند. برای اینکه هیچ مردهای راه خانهاش را گم نکند در جشن نوروز بر روی پشت بام خانه ها آتشی میافروختند. این تنها یکی از افسانههای رایج برای روشن کردن آتش است اما قطعا آیین زرتشت در به وجود آمدن این سنت و ادامه دار شدنش بسیار موثر بوده است.
جشن نوروز فلسفه نامگذاری این روز را میتوان از معنی کلمه «سور» یا «سوری» دریافت. این کلمه در زبان پهلوی به معنای «سرخ» است. البته در زبان عامیانه سور به معنای جشن و سرور و شادمانی نیز هست. ترکیب کلمه سور در کنار چهارشنبه به معنی چهارشنبه سرخ یا جشن چهارشنبه است. به این دلیل نام این روز را چهارشنبه سرخ گذاشتهاند که در آن آتش سرخ برپا میشود.
دو دیدگاه رایج دربارهی ریشه جشن چهارشنبه سوری در میان زرتشتیان وجود دارد. اولین دیدگاه به دلیل اینکه آتش نماد اصلی این روز است و یک نماد مهم در آیین زرتشتی نیز به شمار میرود، این آیین را در پیوندی عمیق با دین زرتشتی میبیند. در حالی که در دیدگاه دوم پریدن از روی آتش را نوعی بیاحترامی به آتش میدانند و از این رو چهارشنبه سوری را جشنی مربوط به دوران ورود اسلام به ایران میدانند.
آداب و رسوم چهارشنبه سوری بسته به هر منطقهی فرهنگی و جغرافیایی مختلف، متفاوت است. اما با این حال بعضی از کارهایی که در این تاریخ انجام میشود، در میان همهی ایرانیان یکسان است.
لباس نو
یکی از آداب و رسوم عید جشن نوروز خریدن و پوشیدن لباس نو است. به همین دلیل قبل از جشن نوروز بیشتر ایرانیان به خرید لباس نو می پردازند و آن ها بر این باورند که در هنگام سال نو باید آراسته و پیراسته بود.
هفت سین جشن نوروز
مردمان باستان به هنگام بازگشت ارواح مردگان سفرهای درخور با غذاهای لذیذ برایشان تدارک میدیدند. اگرچه در این سنت ردپایی از هفت سین جشن نوروز به چشم نمیخورد اما رسم انداختن سفره میتواند از همین سنت باستانی به یادگار مانده باشد. از اجزای اصلی سفره هفت سین میتوان به سنجد (به نشانه سنجیده عمل کردن)، سیب (نماد سلامتی و عشق)، سبزه (به نشانه خرمی و شادابی)، سمنو (نماد مقاوت و عدالت)، سیر (به نشانه نشانه قناعت)، سرکه (نماد رضا و تسلیم) و سماق (به نشانه صبر و بردباری) اشاره کرد. علاوه بر سینهای اصلی، سکه (به نشانه افزایش دارایی)، کتاب مقدس ادیان مختلف (مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و … به نشانه توکل به خداوند)، آینه (به نشانه روشنایی)، ماهی (به نشانه زایش و تکاپو)، شمع (نماد فروغ و روشنایی) و نان (نماد برکت)، از دیگر اجزای سفره هفت سین جشن نوروز هستند.
جشن نوروز، هفت سین شاخصترین نماد جشن نوروز است و رسم بر این است که همه اعضای خانواده سال جدید را در کنار آن تحویل کرده و جشن بگیرند. در این سفره هفت جشن نوروز خوردنی و گیاه که با حرف “سین” شروع میشوند در سفره قرار داده شوند. عدد هفت در نزد ایرانیان باستان همواره عدد مقدس و خوش یمنی بوده و هر یک از این هفتسین جشن نوروز نماد چیزی مهم و با ارزش است.هر یک از این سمبل ها پیشینه و فلسفهای طولانی برای خود دارند و به مرور زمان سر از سفرههای هفت سین جشن نوروز درآورده اند. در روزگاران قدیم مردم بر این باور بودند که اگر میخواهید سال نو پر از رویدادهای مبارک و خوش یمن باشد باید لباس و کفش نو به تن کنید و خودتان را با عطرها و روغنها خوشبو کنید؛ سنتی که هنوز هم تا حدودی پا برجاست. معمولاً سفره هفت سین جشن نوروز یک روز قبل از شروع سال نو پهن میشود و تا سیزده بدر پهن میماند.
میخوای سفره هفت سین عین ۱۴۰۴ خاص داشته باشید! بخوان
سبزی پلو با ماهی غذای محبوب جشن نوروز
پختن سبزی پلو با ماهی، یکی از اصلیترین آداب و رسوم جشن نوروز بوده است که معمولاً به عنوان ناهار یا شام روز اول فروردین خورده میشود. فلسفهی طبخ این غذا احتمالاً به خاطر نماد هر یک از مواد تشکیل دهندهی آن بوده است. ماهی نماد حیات و جنب و جوش، سبزی نماد بهار و رویش و برنج نماد برکت است. علاوه بر اینها پختن و خوردن سبزی پلو با ماهی فرصتی برای شکرگزاری در روز اول سال هم هست. برخی از ایرانیها مانند مردم زنجان، ماهی را با رشته پلو یا زعفران پلو میخورند و برخی دیگر آن را در کنار کوکو یا خورشهای محلی سرو میکنند. همچنین برخی از تهرانیها نیز در شب نوروز رشته پلو میپزند تا سررشته کار تا آخر سال در دستشان باشد.
دید و بازدید
دید و بازدید یکی از سنت های عید جشن نوروز است؛ در روز عید و پس از تحویل سال ایرانیان برای یکدیگر آرزوی سلامتی و برکت می کنند و به این قصد به خانه یکدیگر می روند. آن ها ضمن گفتن تبریک سال جدید و آرزوی سالی خوش هیچ کدورتی را در سال نو بین خود باقی نمی گذارند.این رسم زیبا از دیرباز بین ایرانیان رواج داشت و همه در اولین روز بهار به خانه بزرگ هر قوم میرفتند تا ناراحتی و کدورتی بین اقوام نماند.
خرید ست 2 تایی برس شستشوی ایکیا PEPPRIG برای خرید انواع لوازم شوینده ایکیا سوئد با جنسهای مختلف به راحتی میتوانید به شوروم ایکیا تهران مراجعه کنید با ما از طریق شمارههای درج شده در پایین صفحه در تماس باشید. |
عیدی دادن
پیشکش هدایا به خصوص سکه از طرف مردم به پادشاه خصوصا در دوره ساسانی بسیار به چشم می خورد اما در این روز مردم علاوه بر پادشاه به یکدیگر نیز هدیه می دانند. جشنها همواره با فکاهی و طنز همراه بوده اند. یکی از سنتهای جالب انتخاب یک حاکم برای حکومت در سیزده روز عید بود؛ سنتی که در دوره قاجار بسیار به چشم می خورد. حاکم هرچه می خواست در این سیزده روز مطاع بود اما به محض فرارسیدن روز سیزده از اریکه قدرت به زیر کشیده میشد.
هنوز نمیدونی عید ۱۴۰۴ عیدی چی بدی! بخوان
سیزده بدر
برخی معتقدند خروج از خانه و پناه بردن به طبیعت برای جستن از نحسی این روز بود اما برخی دیگر معتقدند خشکسالی روی داده در یکی از سالها مردم را بر آن داشت تا به دامان طبیعت پناه برند و با راز و نیاز از ایزد آب درخواست باران و سیراب شدن زمین را بکنند؛ هر چه که هست سیزده بدر حالا یکی از سنتهای محبوب ایرانیان است و همه ساله با حضور خانوادهها در کنار هم و برپا کردن بساط پیکنیک و سرو غذاهای خوشمزه که معمولاً در این روز مادران برای ناهار آش میپزند. البته در برخی مناطق مانند کردستان، بجای آش، دلمه برگ مو برای سیزده بدر درست میکنند. از خوراکیهای محبوب سیزده بدر جشن نوروز میتوان به کاهو و سکنجبین اشاره کرد. همچنین خوردن آجیل باقی مانده از دوازده روز نوروز، بسیار رایج است. از محبوب ترین فعالیت های سیزده بدر میتوان به انجام انواع بازی های گروهی همراه با اقوام و آشنایان اشاره کرد. در کل میتوان گفت سیزده بدر و آداب و رسوم آن، یکی از مهیجترین آیین نوروز میباشد.
این جشن نمادین و باستانی در سال 2009 در تقویم مجمع عمومی سازمان ملل قرار گرفت. در سال 1391 در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفته شد و تمام مردم دنیا با این میراث ارزشمند آشنا شدند.
جغرافیای جشن نوروز
امروزه علاوه بر ایران در کشورهای عراق، هند، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، آذربایجان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، آلبانی، ترکیه، ترکمنستان، سوریه، گرجستان، پاکستان و مقدونیه شمالی جشن نوروز برگزار میشود. نوروز را در پرونده مشترکی در یونسکو به ثبت و نگاشتگی جهانی رساندهاند. جغرافیای پهناور نوروز و همزمانی آن با بهار گیتی در نیمکرهٔ شمالی یا اپاختری و پیشینهٔ باستانی آن و انگیزه و پافشاری این جشن بر مردمدوستی و مهرورزی در میان جهانیان، بانی نگرش و رویکرد ویژه سازمان ملل متحد و دیگر کشورها به نوروز شد. در ۱۰ مه سال ۲۰۱۰ میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل با گذراندن قطعنامهای نوروز را بهر بزرگداشت آن بدست بیش از ۳۰۰ میلیون تن در بیش از ۱۱ کشور جهان به رسمیت و آشکاری شناخت. همچنین همایشی با نام جشن جهانی نوروز پدید آمده است که در آن سران کشورهایی که نوروز را جشن میگیرند گردهم میآیند و این بهار گیتی را گرامی میدارند. در برخی جاها نیز باآنکه نوروز جشنی رسمی نیست هر ساله شمار بسیاری از مردم مراسم نوروز را برگزار میکنند. همانند سوریه که جشن نوروز نزد کردهای ساکن سوریه از ارج و ابروی ویژهای برخوردار است. این جشن امروزه یکی از جشنهای بنیادین آسیا شناخته میشود. نوروز در ۹ کشور ایران، افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، آلبانی با همین نام تعطیل رسمی است.
لحظه تحویل سال ۱۴۰۴
جشن نوروز، کشورمان ایران با قدمتی طولانی علاوه بر دارا بودن آثار باستانی و جاذبه های دیدنی، آداب و رسوم و مراسم های جذابی نیز دارد و سال هاست که این رسومات برپا مانده اند. یکی از آداب و رسوم ایرانیان نوروز است که هر سال در اولین روز از بهار و زنده شدن زمین آن را جشن می گیرند.
لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ مصادف با ساعت 12 و 31 دقیقه ظهر، روز پنج شنبه 30 اسفند ۱۴۰۳ است. اولین روز عید نوروز سال ۱۴۰۴ هم مصادف با 21 مارس 2025 و روز جمعه یکم فروردین ۱۴۰۴ بوده و بر این اساس، اولین روز سال ۱۴۰۴ جمعه خواهد بود.
جشن نوروز، با توجه گاه شمار حیوان سال ۱۴۰۴، مار است و طبق طالع بینی چینی، امسال سرشار از شوخ طبعی و خوش سلیقگی خواهد بود. بین سالهای چینی ششمین سال، سال مار است.
پیش از آنکه به طور رسمی رنگ سال جدید اعلام شود، خیلی از کارشناسان پیشبینی میکردند که رنگ سال ۲۰۲۵ یا رنگ سال ۱۴۰۴ از بین رنگهای آبی یا سرمهای، قرمز خاکی یا قرمز یاقوتی، قهوهای-شکلاتی، قهوهای-حنایی انتخاب خواهد شد البته قهوهای-شکلاتی، قرمز یاقوتی شانس بیشتری برای انتخاب شدن داشتند که در نهایت رنگ سال ۱۴۰۴ یا ۲۰۲۵ به انتخاب کمپانی پنتون قهوهای-شکلاتی و به انتخاب موسسه بنجامین مور، قهوهای مخملی با طیف آلویی تعیین شد.
روز اول فروردین و لحظه تحویل سال برابر با روز 19 ماه رمضان است. شروع ماه رمضان 12 اسفند ۱۴۰۳ بوده و احتمالا عید فطر پیش از سیزده بدر یعنی در روز 11 فروردین ۱۴۰۴ خواهد بود. سال ۱۴۰۴ کبیسه نیست و اسفند سال ۱۴۰۴، دارای 29 روز است. با توجه به کبیسه بودن سال ۱۴۰۳، لحظه تحویل سال ۱۴۰۴ در روز پنجشنبه 30 اسفند است.